Royalty sözleşmeleri, satın alınacak veya kiralanacak buluş karşılığında yapılacak ödemelerin niteliğine göre çeşitli ödeme biçimlerini tahsis eder ve ona göre hükümler koyar.Yani royalty sözleşmeleri karşılığında yapılacak ödemeler konusunda şu hususlar düzenlenebilir.
1- İlk olarak yapılan ödemeler yılın belirli dönemlerinde yapılacak düzenli ödemeler şeklinde düzenlenebilir. Bu durumda, royalty sözleşmeleri kira sözleşmesi niteliğinde olacaktır.
2- Yapılan ödeme hakların bir defada satın alınması veya devri karşılığında yapılacak tek ödemeden ibaret şekilde düzenlenebilir. Bu durum uygulamada daha çok bir markanın, ticaret unvanının, her türlü teknik resim, desen, model ve planlar ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantlarının satın alınması şeklinde olacaktır.
3- Sözleşmenin kapsamı bir üretim yönteminin kiralanması ise kiralanan yöntemle üretilen her ürün başına yabancı kurumlara ödeme yapılabilir.
4- Sözleşmenin kapsamı bir üretim yönteminin kiralanması ise bu yöntem kullanılarak üretilen aylık veya yıllık ürünün belirli bir yüzdesi karşılığında yabancı kurumlara ödeme yapılabilir.
5- Sözleşmenin kapsamı bir üretim yönteminin kiralanması ise bu yöntem kullanılarak yapılan üretimin belirli bir miktarı karşılığında yabancı kurumlara ödeme yapılabilir.
Buna göre, royaltylerin çeşitli ödeme biçimleri vardır. “Ödemeler üretim aşamasında üretilen her birim başına artan, azalan, sabit bir yüzde ya da miktar olabileceği gibi yıllara göre artan bir kira biçiminde de olabilir. Kimi zaman da petrol üretim hakkı ya da ticaret markası bir defada satın alınabilir.”
Bu şekilde belirlenen ödeme yöntemleri patent sözleşmesinin kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunan kurumlarla imzalanması halinde kurumların elde edeceği kazancın niteliğinin belirlenmesi yönünden önem taşıyacaktır. Dar mükellefiyete tabi kurumlarca elde edilecek kazancın niteliğinin belirlenmesi ise vergilendirme yönteminin tespiti açısından önemlidir. Örneğin dar mükellefiyete tabi kurumlara patent hakkı kiralanır ve düzenli aralıklarla ödemeler yapılırsa kurumun elde ettiği kazanç gayrimenkul sermaye iradı olacaktır. Bu durumda verginin stopaj oranı %22 olacaktır. Eğer patent hakkının satın alınması söz konusu olursa gayrimaddi hak bedeli söz konusu olacak ve verginin stopaj oranı %25 olacaktır.
“Royalty nedir?” yazımızda royalty kavramının ne olduğundan bahsetmiştik. Yazımızda bahsedilen tüm hususlarda royalty sözleşmesi yapılabilir. Uygulamada da değişik royalty ödemeleri bulunmaktadır. Bu nedenle, yapılan ödemenin niteliğinin belirlenmesi için royalty sözleşmelerinin iyi incelenmesi gerekmektedir. Çünkü, ödemenin niteliğine göre dar mükellefiyete tabi kurumların ödeyeceği vergilerde değişiklik olacaktır. Ayrıca, vergi uygulamalarına bakacak olursak ödemenin niteliği önem arz edecektir. Döneme göre değişiklik göstermesi mümkündür.
Royalty sözleşmelerinin içeriğinde taraf devlet yetkili makamları arasında ortaya çıkabilecek anlaşmazlıklarda, devletler, anlaşmalarla yapılan düzenlemelerin kendi hukuk (mevzuat) düzenlerinde hangi anlamlarda kullanıldığı hususunda anlaşmaları, birbirine her türlü kolaylığı sağlamalıdırlar. Çünkü, gayrimaddi hak bedeli ödemeleri hukuk düzenlerinde yukarıda ayrıntılarıyla açıkladığım gibi sayısız nitelikteki ödemeyi kapsamaktadır. Devletler ve taraflar kendi aralarında hangi terimin ne ifade ettiği konusunda anlaşmalıdır.
